Zdrowe oświetlenie dla ludzi
Podczas niezwykle udanej trasy Human Centric Lighting Tour po europejskich miastach w 2023 r. rozmawialiśmy z dr Shelley James, która była gościem specjalnym tego cyklu wydarzeń. Ta międzynarodowa ekspertka w dziedzinie światła i dobrego samopoczucia miała wiele do powiedzenia o znaczeniu światła i trwałym wpływie, jaki może mieć na nasz dobrostan psychiczny i fizyczny.
Dr Shelley James – gość specjalny trasy – to światowa ekspertka w dziedzinie światła i dobrego samopoczucia. Jest także elektrykiem i artystką zajmującą się szkłem artystycznym, doradczynią ds. standardu budownictwa WELL, główną prelegentką wielu wydarzeń oraz wykładowczynią wizytującą w Royal College of Art. Shelley chce inspirować innych do wykorzystywania mocy światła do bycia zdrowszymi, szczęśliwszymi i bardziej produktywnymi. Jej niedawna kampania mająca na celu podniesienie świadomości na temat wpływu światła na nastolatków została przetłumaczona na 3 języki i dotarła do ponad 2,5 miliona młodych ludzi na całym świecie. Wykłady Shelley na eventach TedX również zaskarbiły jej sympatię wielu zwolenników.
Zainteresowanie światłem
W pewnym momencie swojego życia Shelley doznała traumatycznego urazu głowy w wyniku wypadku rowerowego, co doprowadziło u niej do skrajnej nadwrażliwości na światło. Z pomocą neurologa w ciągu 5-6 lat na nowo wytrenowała połączenia między wzrokiem a mózgiem. Następnie zdobyła tytuł magistra technik graficznych i doktorat w dziedzinie „Wzroku i obrazowania” – czyli sposobu, w jaki przetwarzamy bodźce wzrokowe. Później zajmowała się też różnymi współpracami, w tym Collect w Galerii Saatchi w Londynie, Science Gallery w Dublinie oraz w brytyjskiej radzie badań medycznych (Medical Research Council). Otrzymała także możliwość współpracy z Sir Rogerem Penrose'em i Instytutem Matematyki w Oksfordzie.
"Światło stało się centralnym elementem mojej drogi twórczej, ale brakowało mi wsparcia technicznego dla mojej pracy. Dlatego wróciłam na studia, aby kształcić się w zawodzie elektryka i projektanta oświetlenia. Zaczęłam współpracować z innymi artystami i naukowcami, aby wykorzystać światło w swoich pracach".
W 2020 r. sytuacja uległa nieoczekiwanemu zwrotowi, gdy nastał lockdown związany z pandemią COVID-19. „W tym okresie przebywałam z matką i bratanicami w Bridport. Naprawdę ciężko było mi wtedy ciągle siedzieć w zamknięciu, w domu, z kiepsko podłączonymi żarówkami, w kącie sypialni i patrząc, jak osoby z mojej rodziny zmagają się z depresją , przybieraniem na wadze i złym zachowaniem,” powiedziała Shelley. To właśnie w tym trudnym okresie uświadomiła sobie, że poważnie brakowało informacji na temat skutków złego oświetlenia.
Z pomocą brata Shelley stworzyła LunaTM, serię edukacyjnych filmów na YouTube na temat odpowiedniego rodzaju oświetlenia dla środowisk, w których ludzie znaleźli się podczas lockdownu. Następnie LunaTM przekształciła się w LunaPro, umożliwiając nawiązanie kontaktu ze specjalistami w całym łańcuchu biznesowym – od projektantów i architektów, po zarządców obiektów, projektantów oświetlenia i instalatorów. Główny nacisk położono na wartość inwestowania w dobre oświetlenie.
“Rośnie świadomość, że ludzie, którzy kupują oświetlenie i podejmują decyzje dotyczące oświetlenia domów i biur, w których spędzamy 90% naszego życia – a także szkół, szpitali i domów opieki, do których wysyłamy osoby najbardziej bezbronne – mają niewiele wiedzy w tym zakresie lub nie uczyli się o tym wcale. Mają tendencję dokonywać zakupu kierując się tylko ceną,” twierdzi Shelley. „Współpracuję z firmą Glamox już od kilku lat. Podoba mi się to, co robią i sposób, w jaki to robią. Glamox ma misję wykraczającą poza sukces komercyjny; wszyscy tam pasjonują się mocą światła, która może zmienić życie ludzi na lepsze.”
Edukować, informować, pokazywać
Europejska trasa spotkań poświęconych oświetleniu HCL okazała się ogromnym sukcesem, ponieważ pomogła edukować publiczność z rynków oświetleniowych, takich jak obiekty medyczne, przemysłowe i edukacyjne.
„W przypadku oświetlenia typu Human Centric Lighting – niezależnie od tego, czy zgadzasz się z samym określeniem, czy nie – istnieje obecnie wystarczająco solidnych dowodów, aby wykazać, że oświetlenie zaprojektowane z myślą o wzrokowym i niewzrokowym układzie [fotodetekcji] jest lepsze dla mózgu i ciała. Oświetlenie HCL może utrzymać ciało i mózg w lepszej kondycji i poprawiać samopoczucie, zdolność koncentracji i sen.
HCL to przede wszystkim rozwiązanie. Jeśli pomyślimy o tym w ujęciu zintegrowanych systemów, które obejmuje sterowanie oświetleniem, istnieje obecnie wiarygodny globalny konsensus naukowców co do tego, że światło wpływa na nas w sposób, którego do niedawna nie rozumieliśmy. Moje przesłanie jest takie, że każda odpowiedzialna, myśląca przyszłościowo i nastawiona na sukces organizacja powinna uwzględnić oświetlenie jako kluczowy element swojego myślenia o przestrzeniach, które udostępnia ludziom.”
Zgodność z normami
Oświetlenie HCL zaczyna pojawiać się w normach oświetleniowych. Np. w 2021 r. zaktualizowano europejską normę EN 12464-1 dotyczącą oświetlenia biurowego.
Jak wyjaśnia Shelley: „W ramach tej normy zwiększono poziom światła niezbędny do prawidłowego funkcjonowania zegara biologicznego w ciągu dnia. Nie wspomniano w niej konkretnie o oświetleniu HCL, ale poziomy natężenia światła są obecnie na tyle wysokie, wystarczają do wywołania synchronizacji z rytmem okołodobowym, a także są odpowiednie dla osób starszych, których wzrok nie jest już taki jak kiedyś. W przepisach budowlanych, takich jak BREEAM, zaleca się instalowanie oświetlenia naśladującego zmieniające się właściwości światła słonecznego z biegiem dnia.
W zasadzie oświetlenie HCL składa się z dwóch komponentów: z wymiaru wizualnego, czyli komfortu widzenia i możliwości zmiany temperatury barwowej tak, aby była ona komfortowa dla ludzi w zależności od ich płci, wieku itd. Następnie mamy oświetlenie okołodobowe, które polega na regulacji zegara biologicznego za pomocą dynamicznego oświetlenia. Ludzie często używają tych dwóch terminów zamiennie, ale nie są one tym samym."
"Dzięki oświetleniu zsynchronizowanemu z zegarem biologicznym młodsi ludzie będą głównie polegać na komórkach światłoczułych w oczach, które reagują na niebieską barwę światła i regulują zegar biologiczny. Jednak wraz z wiekiem nasze oczy nie przyjmują tak dużo światła, a w szczególności światło niebieskie zaczyna być filtrowane przez komórki oka. Dynamiczne oświetlenie (choć może nie wystarczyć do pobudzenia niewzrokowego układu fotodetekcji), oświetlenie zmieniające się w ciągu dnia, niezależnie od tego, czy ma system dobowy, czy nie, wydaje się poprawiać sen. Jeśli dasz swojemu ciału i mózgowi jasne sygnały dotyczące tego, jaka jest pora dnia, to będą one wiedzieć jakie zadania mają wykonać w następnej kolejności.”
Shelley podsumowuje: “Te zmiany w oświetleniu następują szybko, ale nie zawsze w miejscach, w których są najbardziej potrzebne, w związku z tym ludzie, którzy najbardziej potrzebują dobrego oświetlenia, tak naprawdę nie odnoszą z nich korzyści. Wierzę jednak, że w przyszłości ludzie staną się bardziej oświeceni w temacie oświetlenia HCL i zrozumieją, że nawet niewielkie, niedrogie zmiany w oświetleniu mogą pomóc im w prowadzeniu lepiej prosperujących przedsiębiorstw. Coraz częściej mówi się o roli ciemności i odpowiedniego oświetlenia w ciągu dnia.”
Masz jakieś pytania?
Z przyjemnością odpowiemy na wszelkie pytania dotyczące naszych rozwiązań Human Centric Lighting, zarówno dużych, jak i małych. Znajdź swojego przedstawiciela i zobacz, co możemy dla Ciebie zrobić